Шилдэг ярилцагч бол

Cosmopolitan сэтгүүлээс орчүүлав.

“Юу гэж хэлэхээ мэдэхгүй байна” гэх мэтчилэн үг чиний толгойнд одооноос эхлээд орж ирэхээ болих болно. Эдгээр зөвлөмжийн тусламжтайгаар чи өөртөө итгэлгүй бяцхан охиноос гялалзсан од болж чадна.
Tanmayee Das, Olga Kos

Бид бүгдээрэй л ярианы урлагийн хатан хаан билээ. Бид хэзээ хаана юу хэлэхээ сайн мэднэ. Гэвч харамсалтай нь энэхүү мэдлэг маань яриа болоод өнгөрсний дараа буюу биднийг гэртээ амарч байхад толгойд орж ирэн, “тэгэхэд нь би тэгээд хэлчихдэг байж” гэж харамсахад хүргэдэг билээ. Гэртээ бид толиндоо харж байгаад өчигдөрийн баранд танилцсан царайлаг залуутай ухаалгаар ярилцаж, бас ууртай даргынхаа дайралтанд тайвнаар, мэргэжлийн үүднээс хариулж чаддаг. Харамсалтай нь цаг хугацааг эргүүлж болохгүй. Чи өөртөө “дараагийн удаа л юу гэж хэлэхээ сайн мэдэж байя” гэж амлана. Чиний зөв. Харин бид чамд энэхүү амлалтандаа хүрэхэд чинь туслая. Хүнд байдлаас гарахад маань бидэнд туслах найдвартай аргууд доор байна.

Ярилцагч чинь замын цагдаа бол
Яриаг хэрхэн эхлүүлэх вэ?
Зам хоосон, чи хаазаа тултал нь гишгээд давхиж явтал гэв гэнэт цагдаа гараад ирлээ. “Хэрвээ зөөлөн байгаад байвал надад торгуулийн хуудас бичиж өгнө” гэж бодоод, түүнтэй ана мана үзэлзэхээр чи шийднэ. Ихэнх жолооч нар ийм маягаар алдаа гаргадаг. Учир нь цагдаа нар өөрийг нь үл хүндэтгэсэн харилцаанд үнэн голоосоо дургүй байдаг.
“Чамайг ялалтанд хүргэх үгс” хэмээх номондоо Don Gabor –хамгийн сайн арга бол ямар ч маргаангүй бичиг баримтаа өгөөд, тайван байх явдал юм гэж нотлосон байдаг. “Таныг яагаад зогсоосныг та мэдэж байна уу?” гэж асуувал, “үгүй” гэж тайвнаар хариул. Гэхдээ нэг болзол бий. Чи үнэхээр тэр зүйлийг мэдээгүй байж болохоор тохиолдолд л тэгэж хэлээрэй. Жишээ нь: чи машинынхаа гэрлийг асаагаагүй явж байсан байж болно. Мэдээж юман дээр, жишээ нь шонгийн мод мөргөчихөөд мэдэхгүй гээд байж болохгүй. Дараа нь нилээд гайхсан байдалтайгаар “уучлаарай, би үнэхээр энд баруун иргэж болно гэж бодож байсан юм” гэж нэмэн хэлж болно. Эцэст нь “Энэ удаа та надад сануулга өгөөд өнгөрөөж болох уу?” гэж гуйхад л хангалттай. Хэтэрхий амархан мэт байна уу?. Гэхдээ л танд тус болно.
Алдаа: “Намайг торгож байхынхаа оронд хулгайч нараа барь”, “За яахав ээ, би чамд үзүүлээд өгнө өө”, “Надад цагдаад танил бий” гэх зэргийг хэлвэл та шууд л торгуулийн хуудас авах болно гэдгийг санаарай.

Ярилцагч чинь жаахан хүүхэд бол
Яриаг яаж эхлэх вэ
Хамгийн түрүүнд доош сууж түүнтэй ижил түвшинд оч. Түүний юу хийж байгааг хараад, дараа нь түүнийг чи аль эрт танидаг, та хоёр энд удаан ярилцаж байгаа юм шиг л түүнээс асуулт асуу. Жишээ нь, хэрвээ тэр тоглоомон галт тэргээр тоглож байгаа бол, “Галт тэрэг хаашаа явж байгаа юм бэ?” гэж асуугаарай.
Алдаа: “Чамайг хэн гэдэг вэ?” зэрэг стандарт асуултуудаас зайлсхий.

Ярилцагч чинь саяхан ойр дотныхоо хүнийг алдсан бол
Яриаг юунаас эхлэх вэ
-Хамгийн сайн найзын маань аав нас барахад би юу гэж хэлэхээ огт мэдэхгүй байсан. Тэгээд эцэст нь би юу ч хэлж чадалгүй өнгөрсөн. –гэж 29 настай Маяа ярьж байна. Эмгэнэл илэрхийлэх… тийм ээ, хэн нэгэнд эмгэнэл илэрхийлэх шиг хэцүү юм байдаггүй. Эцсийн эцэст ойр дотны хүнээ алдсан хүн л өнчин ишиг шиг хамгийн ихээр ганцаардаж байдаг. Учир нь хүн бүр л түүнтэй ярихаасаа имээнэ. “Яаж үүнийг хэлэх вэ?” хэмээх номондоо Susan RoAne “Би юу гэж хэлэхээ сайн мэдэхгүй байна, гэхдээ сэтгэл зүрхээрэй би чамтай хамт” гэж үнэнээ хэлэх нь огт юу ч хэлэхгүй байхаас дээр гэж бичсэн байна.
Өөр нэг үг бий. Гэхдээ чи үүнийг үнэн сэтгэлээсээ хэлэх ёстой. “Миний туслалцаа хэрэг болвол хэзээ ч хамаагүй надруу яриарай”. Өөр чи юу хийж чадах билээ. Зүгээр л түүнийг сонс.
Алдаа: “Миний аав яаж зовж байсныг, чи одоо ойлгож байгаа байх” эсвэл “Одоо чи ганцаараа яана” гэх зэрэг үгийг хэзээ ч бүү хэл.

Ярилцагч чинь чиний дарга, та хоёр цахилгаан шатанд тааралдсан бол.
Яриагаа юунаас эхлэх вэ
Гурван зарчим бий. Түүнтэй ярих яриа чинь товч бөгөөд өөдрөг өнгө аястай бас ажлын тухай байх ёстой. Хэрвээ чи байгууллагынхаа талаар сайн мэдээ хамгийн түрүүнд түүнд дуулгах гэж байгаа бол маш сайн хэрэг болжээ. Жишээ нь. Сэтгүүл дээр танай байгууллагын талаар таатай мэдээ гарсныг чи олж уншсан байсан бол тэр тухай хэлэх алтан боломж энэ юм. Дарга чинь чамайг үргэлж шинэ мэдээлэлтэй явдаг, амжилтаа гартаа атгасан хүн байна гэж дүгнэх болно. Хэрвээ чамд тийм гайхалтай мэдээлэл одоохондоо алга байгаа бол, байгууллага дотрох сайн сайхан юмны тухай ярь. Шинэ үйлчилэгчийн тухай ч юм уу, эсвэл байгууллагын эмбэлемийн талаарх шинэ санаа ч байж болно. Хамгийн гол нь чи үнэн сэтгэлээсээ хэлэх ёстой.
Алдаа: Хамт ажиллагсдын дунд гарсан таагүй байдлын талаар ярих, хэн нэгнийг матах, цалингаа нэмүүлэх хүсэлтэй байгаагаа хэлэх зэрэг нь буруу юм.

Ярилцагч чинь баранд ганцаараа суугаа халуухан залуу бол
Яриагаа хэрхэн эхлэх вэ
Чамд нэг нууц дэлгэе. Хэрвээ чи хөгжилтэй, хүмүүстэй нээлттэй харилцаатай, өөртөө итгэлтэй мөн хөнгөн сээтэгнэж чаддаг бол үнэндээ ямар ч ялгаа байхгүй. Чи яриагаа юунаас ч эхлэж болно. Бидэнд итгэ. Харин эрчүүдээс энэ тухай асуусны ч хэрэггүй. Учир нь ямар ч эр хүн тэдний сэтгэл юунд хөдөлдөгийг үнэнээсээ хэлэхгүй. Мөн бяцхан заль хэрэглэн түүний үйл хөдлөл, яриаг нь дагавал залуу чинийх боллоо л гэсэн үг.
Алдаа: Хэрвээ чи муухаа ааш гарган түүний эр хүний хамаг бахархал, нэр төрийг нь үл хайхарвал, бүх юм өөрөөр эргэх болно. Мөн хэзээ ч залруулга хийж болохгүйд хүрнэ гэдгийг сана.

Ярилцагч чинь чиний хуучин найз залуугийн шинэ найз охин бол
Яриаг хэрхэн эхлэх вэ
Хуучин найз залуугаа мисс хүүхний хажууд явж байхыг харах чамд тийм ч таатай байхгүй нь мэдээж хэрэг юм. Гэсэн хэдий ч экс-найз залуудаа чамаас салсанаа хамгийн том алдаа байж гэж ойлготол нь үг хэлнэ гэж өөртөө боломжгүй зүйлийг бүү амлаарай. Холын танилтайгаа тааралдаж байгаа мэт тайван байж инээмсэглээд, өөрийгөө түүний найз бүсгүйд товчхон танилцуул. Жишээ нь. “Сайн уу, намайг Туяа гэдэг”. Харин “Батын хуучин найз бүсгүй” гэж хэлсний хэрэггүй. Хуучныг дурсахгүй байхыг хичээ. Юу байна даа? Гэсэн асуултанд – “Шалгалтаа өгчихөөд явж байна” гэж хариулж болно. Тэдний нүүрлүү нь эгц хар. Хуучин найз залуу болон түүний бүсгүйрүү адилхан хугацаанд харцаа чиглүүлээрэй.
Алдаа: Шинэ найз бүсгүйд нь хэт наалдаж, эелдэг үг хэлэх эсвэл хуучныг сөхөх, ууртай ширүүн үг хэлэх ямар ч хэрэг байхгүй.

Ярилцагч чинь утсаар чамайг шинэ ажилд орсныг дуулгаж байгаа бол
Яриаг хэрхэн эхлэх вэ
Ажилд орох анкет бөглөөд удаагүй ч... Ураа! Тэд чамруу эргэн утасдаж байна. Гэхдээ яг чамайг халуун устай баннад орж байхад чинь утасддаг нь л жаахан харамсалтай. Чухал дуудлага ихэвчлэн тийм л үед орж ирдэг. Эхлээд удаан хүлээнэ, дараа нь тэр тухай бодоогүй амарч байхад утас дугарна. Тэр үед эргүүлж залгаж болох уу гэж асуух нь маш чухал. Учир нь хүн гайхсан, эсвэл баярласандаа хамаа замбараагүй үг хэлэх гээд байдаг талтай. Хэдэн минут өгөхийг ярилцагчаасаа хүс. Тэр хоорондоо цаас, харандаагаа хажуудаа аваад, нэг газар олж суу. Дараа нь өөртөө энэ ажлыг авч чадна гэж бод. Тэгээд эргүүлэн залга. Хэрвээ утсаар залгасан хүн заавал одоо ярина гэж зүтгээд байвал, “түр хүлээгээрэй” гэж хэл. Энэ хугацаанд гүнзгий амьсгаа авангаа өөрийгөө тайвшруулж, инээмсэглэ. Ингэсний ачаар та дуу хоолойгоо засаж чадна.
Алдаа: Утсаар ярьж байхдаа кофе уух, тамхи татах, бохь зажилах, хоол идэж огтхон ч болохгүй.

Ярилцагч чинь чиний уурлаж бухимдсан дарга бол
Яриаг хэрхэн эхлэх вэ
Дарга чинь чамд уурлаж байна уу? Эхлээд түүнийг сайн сонс. Түүнийг арай намжаад ирэхээр нь чи ярьж эхлэ. Хэрвээ үнэхээр чиний буруу байсан бол буруугаа хүлээ. Гэхдээ зөвхөн өөрийнхөө бурууг л хүлээ. Бүхэл бүтэн хэлтсийн ажилтнуудын бурууг өөр дээрээ битгий наа. Уучлалт хүс, хэрвээ ямар нэгэн хүндэтгэх шалтгаан байсан бол товч танилцуул. Хэрвээ шудрага бусаар чамайг буруутгаж байгаа бол тайвнаар болсон бодит байдлыг танилцуул. Тухайн асуудалд хамаг анхаарлаа төвлөрүүл. Битгий уурла. “Та намайг яаж ингэж буруутгаж чадаж байна” гэж хэлсний ч хэрэггүй.
Алдаа: “Би тайлан бичсэн байсан. Гэтэл алга болчихлоо. Компьтер л эвдэрсэн юм шиг байна” гэх зэргээр худлаа бүү ярь. Хэтэрхий урт тайлбар тавих, мөн удаанаар уучлалт хүсвэл дарга тань улам их уурсах болно.

Гурав дахин тийм
Энэ аргуудын ачаар хүмүүс чамтай ямар ч сэдвээр баяртай ярих болно.

Асуу
Бүгд л өөрийнхөө тухай ярих дуртай байдаг. “Үнэхээр сонирхолтой юм. Цааш нь ярьж өгөөч?”, “Яагаад тийм юм болчихов?” зэрэг асуултуудыг санаа зоволтгүй асуу. Эдгээр асуулт нь чамтай ярьж байгаа хүнд жигүүр ургуулах болно.

Анхааралтай сонс
Түүний ярьж байгаа юманд хамаг анхаарлаа төвлөрүүлж байгаагаа түүнд харуул. Ярилцагчруугаа хар, толгой дохи, “тийм үү?”, “аан...” гэх мэт үгийг хэрэглэ. Чиний ээлж болоход юу ярихаа энэ хооронд бүү бод.

Давт
Яриаг цааш нь үргэлжлүүлэхийн тулд ярилцагчынхаа сүүлд хэлсэн үгэнд анхаарлаа хандуул. Жишээ нь танил чинь “Долоон сард Грек явна” гэсэн бол чи “Чи Грек явах гэж байгаа юм уу?, ямар гоё юм бэ” гэж хэл. Та хоёрын яриа улам сайхан үргэлжлэх болно.