Áóóðëààñ ¿ã ñîíñ ãýæ ¿ã áèé...
...Ñàð øèíýäýý ñàéõàí øèíýëëýý. Àæèëòàé àæèëòàé ãýñýýð áàéãààä áýò¿¿íèé ºäºð ë ààâàë ýýæèé õî¸ðòîî îõèí íü î÷ëîî. Õààíà ÷ áàéõ ñàéõàí, ãýðòýý áàéõ á¿ð ÷ ñàéõàí ãýæ Ïîëüøóóä ÿðèõ äóðòàé áàéäàã. Òèéì ýý,. ¯íýõýýð ÷ ãýðòýý ààâ ýýæäýý ýðõëýýä áàéæ áàéõ øèã æàðãàë õààíà áàéõñàí áèëýý.
...Öàãààí ñàðààð íýã öàäíà ãýäýã øèã õýäèé íýã õîòîä, õýäõýí áàéøèíãèéí öààíà íààíà àìüäàðäàã÷ öàãààí ñàðààð ë õàìààòàí ñàäàíãóóä íýã äîðîî öóãëàð÷, áè ãýäýã õ¿í ¿åýë ýã÷ àõ íàðûí õ¿¿õä¿¿äèéí òîì áîëñíûã ãàéõàæ áàñõ¿¿ ººðèéíõºº õºãøðººä áàéãààã óõààðàõ õýðýãòýé áîëíî. Ààâ ìààíü æèë èðýõ òóñàì ë àõìàä íàñòàí áîëæ, òýð õýðýýð ë ìàíàé ãýðèéíõíèé àéë õýñýõ íü áàãàñàæ õàðèí ààâ ýýæ õî¸ðòîé ìèíü çîëãîõ ãýæ èðýõ àõ ä¿¿ íàðûí õºë ìàíàéõààñ òàñðàõã¿é. Áàãà áàéõäàà ààâûãàà áè äóó öººíòýé õ¿í ãýæ áîääîã áàéëàà. Ìàãàäã¿é ààâ ìèíü áàë÷èð íàäòàé þóãàà ÷ ÿðèõ áàéñàí þì áèëýý äýý. Ãýðòýý áàéõäàà íîì, ñîíèí óíøèæ ë ñóóäàãñàí. Õàðèí îäîî õîë áàéäàã îõèíîî ñàíàäàã áîëîõîîðîî ÷ òýð ¿¿, íàìàéã î÷èõ áîëãîíä ààâ ìèíü õóó÷ äýëãýæ ñîíèí ñîäîí ÿðèà íàäòàé èõ ºðí¿¿ëýõ äóðòàé. Á¿ð íàìàéã õààøàà ë îðíî àðààñ äàãàí áàéæ ÿðüäàãñàí. Ñàð øèíèéí ºäð¿¿äýä ÷ ìàíàéõààð èðñýí çî÷èí á¿ðòýé ààâ ìèíü ñàéõàí ÿðèà äýëãýíý. Òýð ÿðèàã íü ÷àãíàæ ñóóõ áè èõ äóðòàé. Ýíý æèëèéí öàãààí ñàðààð áè ààâûí ààâ, ìèíèé áóóðàé ààâûí òóõàé ò¿¿õèéã ààâààñàà ñîíñëîî. Íàäàä áîë ¿íýõýýð ñîíèí, áàñ áàõàðõàì ñàéõàí òýðõ¿¿ ò¿¿õèéã ñîíñîæ ñóóõäàà áè ¿¿íèéã öààñàí äýýð áóóëãàõ õýðýãòýé þì áàéíà. ßäàæ ë ìèíèé ¿ð õ¿¿õýä ýýæèéíõýý òàëûí ºâºã äýýäñèéíõýý òóóëæ ºíãºð¿¿ëñýí àìüäðàëûã ìýääýã, ò¿¿ãýýð íü áàõàðõàäàã áàéã ãýæ áè áîäîæ ñóóëàà.
... Ìàíàéõàí óäìààðàà õèë÷èä ãýæ ààâ ìèíü ÿðèõ èõ äóðòàé. Ìèíèé ºâºº õî¸ð äàéíä îðîëöîæ ÿâñàí õèë÷èí õ¿í. Äàéí ÷ äóóñàæ, ºâºº ìèíü Ýðäýíý çàñãèéí óíàãàà äóóëàí, õýäýí àðâàí òýìýýãýý õºñºãëºí æèí òýýæ áàéãààä, ÷àäàë íü àðàé áàðàãäààä èðýõèéí öàãò íóòàãòàà õîíèî õàðèóëñààð íàñûã èëýýñýí äýý õººðõèé. Íàìàéã 7 íàñòàé áàë÷èð áàéõàä ìèíü òýíãýðèéí îðîíä î÷ñîí áîëîõîîð áè ºâººòýéãýý õàìò áàéñíàà áàãà ñàíàäàã. Ààâûí àæèë äýýð ýì÷èëãýý õèéëãýäýã áàéõàä íü áè íýã óäàà ºâººòýéãýý øàòàí äýýð òààðàëäëàà. ªâºº ìèíü- ìèíèé ºðºº äýýð áàéäàã. ×è þó õèéæ áàéãààí?... ãýýä ë àñóóæ áàéñàí ñàíàãääàã þì. Áè ìýäýýæ áóóðàé ààâòàéãàà òýð á¿ð õàìò áàéãààä áàéäàãã¿é áîëîõîîðîî áýø¿¿ðõýíã¿é àñóóëòàíä íü õàðèóëæ áàéñàí áàéõ. Äàðàà íü áè ààâûíõàà ºðººíä îðæ èðýýä –Áóóðàé ààâòàé áè ñàÿ õóó÷ëààä ãýëýý. Ààâ ìèíü ÷ îäîîã áîäîõîä çàëóó áàéñàí áîëîõîîð òýð¿¿ –Òà õî¸ðûí õóó÷èëíà ÷ ãýæ äýý ãýýä èíýýìñýãëýæ áèëýý.
...Ààâ ìààíü çàëóó ñàéõàí ÿâñàí ¿åèéíõýý ò¿¿õèéã íàäàä áàñ èõ ÿðèõ äóðòàé. Áè ÷ ìýäýýæ ààâûíõàà àìðóó îðîõ øàõàì ñóóíà. Ààâ ýýæ õî¸ðûí ìààíü Ñ¿õáààòàð àéìãèéí Îíãîí ñóìàíä àëáà õààæ áàéñàí ñàéõàí ò¿¿õ áèé. Ìèíèé ñóðàã îãò áàéõã¿é áàéñàí ¿å ë äýý. Ààâûíõàà îôèöåð õóâöàñòàé ñàéõàí çóðãóóäûã õàðàõ áè èõ äóðòàé. Ìèíèé ààâ ñàéõàí çàëóó ÿâñàí. Ãýòýë ñàÿõàíû íýãýí ºäºð ààâ ìààíü àíãèéíõàà íýãýí õ¿¿õýäòýé òààðàëäæýý. Îþóòàí öàãèéí àíä íàéç íü: - Õ¿í õºãøèðºõ ÷ ìóóõàé þì àà,. Áè áàñ ÷àì øèã èéì ìóóõàé áîëñîí áàéíà óó? Ãýæ àñóóñàí ãýñýí.õýõý,.
...Ãàëçóó áàðûí àìðóó ãàðàà õèéõýýñ ÷ áóöàõã¿é ÿâñàí íàñàà ãýæ...
...70í õýäýí îí ë þì øèã áàéãàà þì. Íýã ºäºð ýýæ ààâ õî¸ð ìààíü öýðãèéí àíãèéí ìàøèíòàé õàæóó çàñòàâààñàà áóöàæ ÿâààä øºíº òººð÷, Õÿòàäûí õèëð¿¿ äàâæ áàéñàí ãýäýã. Òýãæ ÿâòàë ìàøèíûõ íü íýã þì ýâäýð÷ ãýíý. Àçààð íºãººõ íü òèéì ÷ íîöòîé þì áèø áàéñàí áîëîõîîð õóðäõàí çàñàæ, öààø õºäëºæýý. Òóõàéí ¿åäýý êàáèíûõàà ãýðëèéã àñààëã¿é ÿíçëàæ áàéñàí ãýñýí. ¯ã¿é áîë õóæàà öýðã¿¿ä îðîîä èðýõ áàéñàí ãýæ ÿðüäàã þì. Òýð ¿åä îëîí õèë÷èä òººðººä ÷ þìóó ÿìàð íýãýí áàéäëààð õÿòàäûí òàëä îëçëîãääîã áàéæ. Ìîíãîë Õÿòàä õî¸ð óëñûí õàðèëöàà ìàø ìóó áàéñàí öàã,. Õÿòàäóóä îëçíû õèë÷äèéã áóöààäàãã¿é áàéñàí ãýõ. Õààÿà íýã ººðñäèéí õ¿íýýðýé îëçíû öýðã¿¿äèéã ñîëèäîã áàéæýý. Òýãýýä ÷ òýð ¿åèéí Ìîíãîë õèë÷äèéí äóíä Õÿòàäóóä îëçíû Ìîíãîë õ¿íèéã æèãí¿¿ð äýýð æèãíýæ àëäàã ãýñýí ÿðèà èõýä äýëãýðñýí áàéëàà. Á¿ð õýäýí ºäðººð öýðã¿¿ä íóóâ÷èíä, áàéëäàõàä áýëýí, òóøààë õ¿ëýýãýýä ë õîíîæ áàéñàí òóõàé ýýæ ìààíü áàñ ÿðüäàã þì. Õÿòàäóóä äýýðýýñ íü îíãîöîîð óõóóëàõ õóóäàñ òàðààäàã, ò¿¿íèéã íü Ìîíãîë õèë÷èä íóòãèéí àðäóóäàä óíøóóëàõã¿éí òóëä ò¿¿æ àâäàã áàéñàí ¿å. Òèéìäýý ÷ ýýæ ìèíü òººð÷ ÿâæ áàéõäàà -èíãýýä ë áàðèãääàã áàéæ ãýæ áîäîæ áàéñàí ãýäýã. – òýãñýí áîë áèä õî¸ðûã ñàëãààä,.. ñ¿¿ëä íü áèä õî¸ð Ìîíãîëäîî îðæ èðýõ ÷ áàéñàí þì áèë¿¿, ¿ã¿é ÷ áàéñàí þì áèë¿¿.. ãýæ ýýæ ìèíü äóðñäàãñàí . Æîëîîíû àðä ýýæ, 20 äºíãºæ õ¿ðñýí æààõàí îõèí. Ààâ àðàé ë íàñààð àõìàä áàéñàí áàéæ òààðàà,. Áàãà àíãèä áàéõàä áèë¿¿ äýý Àëòàí ãàäàñ îäíû òóõàé ø¿ëýã öýýæëýæ áàéñíàà áè òîä ñàíàæ áàéíà. Òýð ø¿ëýã òººðñºí õ¿íä àëòàí ãàäàñ îä ç¿ã ÷èã íü áîëäîã áîë, Ìîíãîë÷óóä áèäíèé çîâîõäîî ò¿øèõ àíäóóä ìààíü áàñ õîéä ç¿ãò áàéäàã òóõàé ºã¿¿ëñýí áàéäàã,. ßã ë òýð ø¿ëãýí äýýð ãàðäàã øèã,. Ààâ ýýæ õî¸ð ìààíü Äîëîîí áóðõàí, Àëòàí ãàäàñ îääîîð áàðèìæààëàí Ìîíãîëûíõîî õèëð¿¿ áóöààä îðîîä èðæ. Òýãæ áàéòàë ÷ Ìîíãîë öýðã¿¿ä -á¿¿ õºäºë õýìýýí áóó øàãàéí òóøààæ, ýýæ ìààíü ººðñäèéí õ¿ì¿¿ñýý õàðààä ìàøèíààñàà óéëñààð áóóæ èðñýí ãýäýã þì.
... Áàñ íýã óäàà ààâ ýýæòýé õàìò çýýð àãíàõààð ÿâæýý. Ààâ àí÷èí, ýýæ æîëîî÷. ßâñààð çîðüñîí ãàçàðòàà ÷ òýä õ¿ð÷ ãýíý. Ààâ ìàøèíû õààëãàà îíãîéëãîí áóóãàà øàãàéõ ãýæ áàéãààä ÿâæ áàéñàí ìàøèíààñ óí÷èõàæ. Ìýäýýæ õóðäòàé ÿâñàí òýðýã òèéì àìàðõàí çîãñîíî ãýæ þó áàéõ âý,. Òýð õî¸ðûí óíàæ ÿâñàí ìàøèíû äóãóé ààâûí ìºðºí äýýã¿¿ ãàðààä ºíãºðñºí ÷, ààâ ÿàãàà÷ ¿ã¿é æààõàí àé÷èõñàí áîñîîä èðñýí ãýäýã þì. Çàëóó íàñíû ë àç áàéõäàà...
... Ãîâèéí õàëóóí íàðàíä õî¸ð öýðýã õóäàã ìàíàíà. Òýäíèéã Íàðàíöàöðàëò, Ãàíáààòàð ãýõ. Òýäýíä õàíü áîëîõ íýã õîíü, áàñ íýã íîõîé áàéõ áºãººä òýð äºðºâ äýýð àìüòàí õ¿í èðíý ãýæ áàðàã ë ¿ã¿é. Õààÿàõàí óñ àâàõààð ãàíö õî¸ð öýðýã óñíû ìàøèíòàé òýäýí äýýð î÷íî. ªíºº õî¸ð öýðýã ìààíü çàëóó õ¿ì¿¿ñ ë áîëñîí õîéíî èðñýí öýðã¿¿äòýé íîöîëäîæ, áàðèëäàõ èõ äóðòàé àâ÷ òýäíèé òýæýýñýí ¿íýí÷ àíäóóä áîëîõ õîíü, íîõîé õî¸ð ýçäýý òîãëîæ áàéíà ãýæ ÿàõàí ìýäýõ áèëýý. Ýçýä ýý ºìººðºí õîíü íü äîîðîî òýâõöýæ, íîõîé òýäíèéã òîéðîí õóöäàã áàéñàí ãýäýã. Ãîâèéí ãàíö õóäàã, õàðóóë õî¸ð öýðýã, ¿íýí÷ õàëòàð íîõîé, õóíäàí öàãààí õîíèíû õóó÷èð÷ øàðëàñàí çóðàã ìàíàéä áèé.
Õ¿¿õýä áàéõààñàà ë áè òýäíèé çóðãèéã õàðæ, õºãæèëòýé áàñ ñàéõàí äóðñàìæóóäûã íü ñîíñож өссөн дөө.