Үргэлжлэл бий...

Өнөөдөр сонины саяхны нэг дугаар дээр гарсан Эх Нялхасын Эрдэм Шинжилгээний Төвийн тухай нилээн шуугаан тарисан нийтлэлээс хойш гэнэт юу болов гэмээр манай улсын эрүүл мэндийн салбарынханыг тойрсон нийтлэл, нэвтрүүлэг, санал сэтгэгдэл олноор гарч нийгэм даяараа л шуугаж байх шиг байна. Дээрх нийтлэлийг хэд хоногийн өмнө хэрэгт дурлан байж уншлаа. Миний хувьд бичлэг нь их таалагдсан. Чухамдаа сэтгүүлч хүн нийгэмд болж бүтэхгүй байгаа юмны тухай зоригтой дугарч, нийгмийг сэрээж байх үүрэгтэй гэж би боддог. Өнөө цагт манайд түгээмэл болсон эл асуудлын талаар бичсэн сэтгүүлч Ш.Даваадоржид баяр хүргэж, талархалаа илэрхийлэе. Мэдээж салбарын сайдаасаа авахуулаад холбогдох дарга нар нь энэ асуудлын талаар тодорхой арга хэмжээ авах байлгүй дээ.

Үнэхээр өнөөдөр манай зарим нэг эмнэлэгүүдэд (тэр дундаа төрөх эмнэлэгүүдэд) мөнгөгүй л бол эмчдээ бүрэн дүүрэн итгэхэд хүндрэлтэй болсон нь нэгэнт нууц биш болжээ. Зах зээлийн энэ ороо бусгай цагт мөнгө гээч эд, өмссөн халаад шигээ ариун байх ёстой тэдгээр эмч нарын маань өвчтөндөө хандах сэтгэлд толбо үүсгээд байгаа нь их харамсалтай ч манай эмч нар бүгдээрээ тийм ёс суртахууны доголдолд орчихсон гэдэгтэй би огтхон ч санал нийлэхгүй.Учир нь миний бие бээр эмч хүнд гүн хүндэтгэлтэй ханддаг нэгэн. Яагаад гэвэл харинч манай монгол эмч нар хүнд нөхцөлд бусдын эрүүл энхийн төлөө, өдөр шөнөгүй, нойр хоолоо хасан байж ажилладаг гэдгийг би мэднэ...

Өнөөдөр эмч нар маань хүнд хэлэхээс ч ичмээр цалин авч түүгээрээ ар гэрээ болгож, маш их ачаалал, стрессэн дунд ажиллаж байна. Яахав төрөөс эрүүл мэндийнхээ салбарт чадлаараа л туслаж байх шиг байгаа юм л даа. Тоног төхөөрөмжийн шинэчлэл хийгдэж л байгаа юм байна лээ. Гэхдээ л бүрэн гүйцэд өнөөх нь шинчлэгдэж өгөхгүй л байна. Арга ч үгүй байх л даа. Зөвхөн эрүүл мэндийн салбарт өнөөдөр шинэчлэл шаардагдаад байгаа юм биш. Нийтийн тээврээс авахуулаад, бидний амар тайван байдлын төлөө халуунд халж, хүйтэнд хөрөн манаанд гарч байдаг цагдаа нарын маань амьдралч өнөөдөр хэцүү л байна. Энэ мэтээр хэцүү болгоныг дурдиад байвал дуусахгүй нь ойлгомжтой.

Хамгийн гол нь бид энэ төр болохгүй байна гэж улс төржихөөсөө өмнө яавал энэ асуудлуудыг шийдэж болох талаар өөрийн мэргэн ухаанаа уралдуулж, зөвхөн өөрийнхөө тусын тулд биш бусдын сайн сайхны төлөө, цаашлаад улс эх орныхоо хөгжил цэцэглэлтийн төлөө юм хийх цаг нэгэнт болжээ. Залуусаа...

Хаанахын ёс вэ?

Саяхны нэгэн өдөр манай ажлын газраас зохион байгуулсан нэгэн арга хэмжээний дараа бидний урилгаар ирсэн гадны хоёр зочноос ярилцлага авах гээд нэгэн сэтгүүлийн сурвалжлагч ирэв. Уг нь хоёр зочноос маань ярилцлага авах зөвшөөрлийг нэгэн эеэлдэг эмэгтэй утасны цаанаас авч байсан бол сурвалжлагч нь гэж харин нилээд ширүүн дориун хүн байж таарлаа. Намайг ирэхэд тэрбээр нилээд ширүүн гэгч нь надаас- чи орчуулагч нь уу? гэж байна. Би ч -тийм ээ,. л гэлээ. Ярилцлагийн өмнө зураг авна гэж урьд нь ярьж тохирсон байсан учир нөгөө хоёр хүний зургийг авах болж түүнтэй хамт ирсэн зурагчин залуу зураг дарна. Энэ хооронд өнөөх сэтгүүлчийн дээрэнгүй зан арилаагүй л байлаа. Энд нэг зүйлийг тодрүүлахад бидний анх уулзсан өрөөнд биднээс гадна бас манай дарга, бас бус хүмүүс байсан л даа. За тэгээд ярилцлага дор хаяж 30 минут үргэлжлэнэ гэнэ. Тийм болохоор тухтай өрөөнд суух ёстой гэнэ. Дээр дурдисанчлан уг үйл явдал манай байгууллагаас зохион байгуулсан арга хэмжээний дараа болсон бөгөөд эл арга хэмжээ нь гадны байгууллагийн зааланд болсон билээ. Түүний хүсэлт бөгөөд шаардлагын дагуу өөр өрөөнд ярилцлага өгөхөөр болов. Дарга маань асуулаа. -30 минут чинь их удаан үргэлжлэнэ ш дээ. Танд дуу хураагч диктафон байгаа юу? гэж. Гэтэл өнөөх сэтгүүлч маань тийм сонин юмыг ашигладаг жижиг гар биш гэнэ. -Тэгвэл танд бэлдсэн асуулт байна уу? Бас л - Байхгүй гэж сэтгүүлч ах хариуллаа. Ингээд ярилцлага ч эхлэв. Гэвч,. Асуух гээд байгаа юмыг нь сонсоод байхад ер нь мань хүн манай зочны намтрыг тийм ч сайн мэдэхгүй бололтой. Мэдээж мэдэх албагүй. Гэхдээ л өмнө нь бид хоёр зочныхоо талаарх мэдээллийг чамалхааргүй л тараасан юмсан. Ямар хүнээс ярилцлага авах гэж байгаагаа болон юун тухай асуухаа өмнө бэлдэх зав түүнд байгаагүй л юм байлгүй дээ, бодвол. За тэр яахав гэтэл асууж байна. -Хэзээ анх хөгжим тоглож эхлэв?,. -Анхны тоглолт?,.-Олон оронд тоглосон байна. Хаанаас танд ийм санаа төрөв?,. гэж байснаа гэнэт -Даяарчлалын талаар асууж байна. Гэхдээ хэлсэн үгийг маань бараг тэмдэглэсэнгүй. Бараг гэдэг маань эхний хоёр гурван хариултыг тэмдэглэж байснаа гэнэт тэмдэглэлийн дэвтэрээ далд хийгээд асууж гарлаа. Тэмдэглэх цаасаа цүнхэндээ хийсэн хүн одоо бол миний орчуулахыг л чагнан толгой дохиж байв. Тэгээд л дээшээ харах юм. Юу асуух гэж байгаагаа бодов бололтой. Ярилцлагийн дундуур манай дарга эхнэрийн хамтаар бидний хажуугаас орон нэмэр болох өгүүлбэр хэлж өгч байлаа. Өнөөх сэтгүүлч ах байдгаар нь алцайгаад суучихсан л дээшээ харан асуултаа бодсон хэвээр л... Тэрээр авцалдаагүй баахан юм ярьж байснаа тэс өөр асуулт тавих аж. Тэгж байтал яагаад ч билээ манай даргыг юу хийдэг хүн болохыг нь сэтгүүлч ах мэдэж авах завшаан тохиолдов оо. Бас надаас -чи хааяа орчуулга хийдэг юм уу? гэж байна. Би өөрийгөө хаана ажилдгаа танилцууллаа. Харин энэ ярианы дараа өнөөх ширүүн сэтгүүлч ах гуайгийн манай даргатай болоод надтай харилцах харицаа шал өөр болсон гээч. Намайг ч сүүлдээ миний дүү л гээд байна лээ.хэхэ. За энэ ч яахав. Ийнхүү хэсэг хугацааны дараа бидний ярилцлага өндөрлөлөө. Бид бүхэн босоод бараг гарах гэж байтал өнөөх сэтгүүлч ах асууж байна.-өө тийм,. Миний дүү асуугаад өгөөч. Энэ хоёрын хувьд хайр гэж юу вэ? Ийнхүү бидний ажил дуусаж салцгаалаа. Өрөөнөөс гарах үедээ мөн асууж байна. -"та нар хаашаа явах вэ?" гэж,. Би энэ асуултыг харин ойлгоогүй ч "-гэр гэрлүүгээ "гэж хариулав. Ийнхүү гар гараа барилцаад бид салан одлоо.
Харин манайхан "Юу ч тэмдэглэж авсангүй. Сэтгүүл дээр тэгээд юу гарах юм бол?" гэж гайхаж үлдсэн юмдаг.
Миний хувьд гэвэл ямар гээч хүнд нь орчуулга хийснээ сайн ойлголгүй л үлдсэн. Нөгөө билиг танхай яруу найрагч гэдэг шиг, билиг танхай сэтгүүлч, сэтгүүл зүйн ухааны хүн гэхээрээ ийм байдаг юм болов уу? Бүү мэд. Би ямар мэдэх биш. Гэхдээ л тийм айхтар мундаг авьяастан нь байлаа ч гэсэн бусадтай эелдэг харицаж яагаад болдоггүй юм бол?!
Өнөөх манайхны магтаад байдаг Монгол эр хүний зан гээч нь энэ юм уу?! Хэнб гуайд ч бууж өгөх дургүй, хар ярианд хэрэглэдэг шиг "пээдгэр" зан гээч хаанахын ёсон бэ, хүмүүсээ?
Энүүхэндээ л гэж хэлэхэд олны танил хүмүүс -намайг ингэж яриагүй байхад тэр сонин тэгээд бичсэн байна лээ. гэж сүүлд нь янз бүрийн телевиз энэ тэрээр тайлбарлаад яриад байдгийн учрыг би бараг олсон шүү. Харах тэмдэглэл энэ тэргүй хүн чинь, очоод өөрийнхөө хүссэнээр л бичнэ биздээ. Тэгэхээр арга ч үгүй юм бишүү,. Гэхдээ харжил байя. Дараа долоон хоногт сэтгүүл нь гарах юм гэсэн шүү.